Typering agroforestry in Nederland – WUR Agroforestry factsheet 16

Agroforestry kent een grote variatie aan verschijningsvormen. Dit biedt veel kansen om agroforestrysystemen te realiseren die passen bij de specifieke wensen en doelen van een agrariër of bij bepaalde typen landschap of uitdagingen in en specifiek gebied. Deze grote verscheidenheid aan systemen levert echter ook belemmeringen op. Om meer structuur aan te brengen in de grote verscheidenheid aan verschijningsvormen en om overzicht te geven worden in deze factsheet acht verschillende typen agroforestrysystemen beschreven. Op deze manier ontstaat meer zicht op de diversiteit aan agroforestrysystemen. Deze typering heeft als primair doel om gerichter onderzoek te kunnen doen naar kansen en effecten van de verschillende systemen, maar deze kan mogelijk ook ingezet worden in beleid, voorlichting en advisering en om ondernemers meer inzicht te geven in de mogelijkheden van agroforestry. Voor de typering is gekeken naar agroforestrysystemen die in Nederland het meest in de praktijk voorkomen of waar plannen voor worden gemaakt. Per sector is bekeken op welke manieren agroforestry wordt toegepast en hoe die systemen van elkaar te onderscheiden zijn. Hierbij is onderscheid gemaakt in ruimtelijke indeling, functies van bomen en struiken, boomdichtheid, keuze voor soorten, schaal, mechanisatie en beheer.

Beschrijving van de acht typen agroforestry-systemen

In de akkerbouw en groenteteelt worden de bomen en struiken veelal ‘op rijen’ aangeplant, zodat bomen en struiken de mechanische bewerking van de (eenjarige) gewassen niet in de weg staan

• 1. houtigen spelen voornamelijk een ondersteunende rol voor het gewas en biodiversiteit (functionele houtsingel)
• 2. bomen en struiken spelen een grotere rol in het verdienmodel door de productie van noten, fruit of andere producten
  • rijenteelt in een grootschalig akkerbouwsysteem
  • rijenteelt met kleinschalige akkerbouw of groenteteelt, vaak een grotere complexiteit, diversiteit en hogere boomdichtheid

In de rundveehouderij worden drie systemen op grasland onderscheiden.

• 3. hoofdzakelijk voor dierenwelzijn (voederbomen)

Met focus op de productie van hout, noten en fruit:

• 4. boomweide, met bomen in een vierkant of ruitpatroon,
• 5. rijenteelt, met houtigen op rijen waartussen gemaaid of beweid wordt.

Voor de pluimveehouderij is één type systeem opgenomen:

• 6 & 7. aanplant van bomen in kippenuitlopen, met twee varianten van ruimtelijke indeling en productiefunctie (fruit, noten, biomassa)

Daarnaast wordt een systeem getypeerd dat (vrijwel) volledig uit houtigen bestaat.

• 8. agrarisch voedselbos (voedselbos op rijen), of diversifiëren van bestaande fruit- en notenteelt.